e-Sport

    Είναι ακρωτηριασμοί που λαμβάνουν χώρα στις μεταταρσιοφαλαγγικές αρθρώσεις, στις μεσοτατάρσιες αρθρώσεις, στις ταρσομετατάρσιες αρθρώσεις (Lisfranc), ή στις μεσοτάρσιες αρθρώσεις (Chopart). Η βασική αιτία ακρωτηριασμού των αρθρώσεων του άκρου ποδός είναι η περιφερειακή αγγειο-κυκλοφορική ανεπάρκεια, η οποία συνήθως είναι αποτέλεσμα του διαβήτη και των επιπλοκών του. Άλλες πιο σπάνιες αιτίες είναι τα ατυχήματα ή οι γενετικές ανεπάρκειες. 

    Είναι αρκετά συχνό, ακρωτηριασμοί τέτοιου τύπου να συνοδεύονται από επιπλοκές που μπορεί να κάνουν την εμφάνιση τους λίγους μήνες μετά τον ακρωτηριασμό. Τέτοιες επιπλοκές είναι: δημιουργία έλκους, κατακλίσεις στο δέρμα, κεκαμένη ιπποποδία, περιορισμοί στην κίνηση, ακρωτηριασμός σε υψηλότερο επίπεδο. Οι επιπλοκές αυτές είναι πολύ πιο συχνές στους διαβητικούς ασθενείς που πάσχουν από περιφερειακή νευροπάθεια και αγγειο-κυκλοφορική ανεπάρκεια.

    Από τεχνικής άποψης, η προθετική αποκατάσταση των ακρωτηριασμών αυτών είναι πρόκληση. Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι, η ταχύτητα βάδισης των ασθενών είναι μειωμένη, ότι το κέντρο πίεσης μεταφέρεται εξ' ολοκλήρου στο οπίσθιο κομμάτι του υπολειπόμενου πέλματος, ότι λόγω της περιορισμένης κίνησης του αστραγάλου δεν υπάρχει αρκετή ώθηση στην τελική φάση στήριξης για το επόμενο βήμα, και τέλος ότι υπάρχει μεγάλη ευαισθησία στην εμπρόσθια περιφέρεια του άκρου, λόγω της έλλειψης μαλακών μορίων.

    Με γνώμονα τα παραπάνω χαρακτηριστικά, μια σωστή πρόθεση ή όρθωση άκρου ποδός πρέπει:

- να προστατεύσει το κολόβωμα αποτρέποντας πιθανή δημιουργία έλκους ή/και κατάκλισης του δέρματος,

- να αποκαταστήσει το κομμάτι του πέλματος που ακρωτηριάστηκε και που είναι απαραίτητο για μια σωστή φυσιολογική βάδιση και τέλος

- να μειώσει την πίεση που δέχεται το ευαίσθητο περιφερειακό άκρο του κολοβώματος, διαμοιράζοντας το βάρος του ασθενή σε άλλα σημεία του υπολοιπόμενου πέλματος ή ακόμα και σε ολόκληρο το πόδι.

Προθετική / Ορθωτική αποκατάσταση ακρωτηριασμών άκρου ποδός

    Με βασικό κριτήριο το επίπεδο ακρωτηριασμού, μια πρόθεση/όρθωση άκρου ποδός μπορεί να είναι: ένα εξατομικευμένο ορθωτικό πέλμα, ένα πέλμα σιλικόνης που περικλείει τον αστράγαλο, ένας κνημοποδικός κηδεμόνας, ή μια σκληρή πρόθεση από ρητίνη που φτάνει μέχρι τον επιγονατιδικό τένοντα. Παρακάτω περιγράφονται οι προθέσεις που είναι κατάλληλες για το κάθε επίπεδο ακρωτηριασμού, ξεκινώντας από τις πιο απλές των δακτύλων μέχρι και τις πιο σύνθετες των οστών του ταρσού.

- Ακρωτηριασμοί στις Μεταταρσιοφαλαγγικές ή στις Μεσομετατάρσιες αρθρώσεις

    Είναι ακρωτηριασμοί ή απεξαρθρώσεις ενός ή περισσοτέρων δακτύλων του πέλματος και θεωρούνται αμελητέες από λειτουργικής άποψης. Η αποκατάστασή τους γίνεται με ένα εξατομικευμένο ορθωτικό πέλμα που λαμβάνεται κατόπιν γύψινου προπλάσματος. Το ορθωτικό πέλμα:

 - θα αποκαταστεί το κενό κομμάτι του πέλματος που ακρωτηριάστηκε,

- θα έχει μαλακή απορροφητική επίστρωση κάτω αλλά και γύρω από το ακρωτηριασμένο άκρο, η οποία θα αποτρέπει επικίνδυνες πιέσεις από το ευαίσθητο κολόβωμα,

- θα συγκρατεί το πέλμα σε ανατομική ουδέτερη στάση αποτρέποντας πιθανές μηχανικές δυσλειτουργίες π.χ βλαισοποδία

- στις περιπτώσεις που έχουμε περισσότερους από έναν μεσομετατάρσιους ακρωτηριασμούς, θα έχει σκληρή βάση από EVA υψηλής πυκνότητας με εσωτερικό έλασμα ανθρακονήματος, για να ωθεί τον ασθενή στην τελική φάση στήριξης, αποτρέποντας την κάμψη δακτύλων και κατ' επέκταση την πελματιαία φόρτιση του κολοβώματος. 

    Είναι επίσης προτεινόμενο ο ασθενής να φοράει ευρύχωρα ορθοπεδικά υποδήματα, που θα φιλοξενούν το ορθωτικό πέλμα χωρίς να στριμώχνουν το πόδι, θα έχουν σκληρή δύσκαμπτη σόλα με Rocker Bottom, για να ρολάρει το υπόδημα κατά την τελική φάση στήριξης και να διευκολύνεται έτσι η ώθηση για το επόμενο βήμα.

- Ακρωτηριασμοί στις Ταρσομετατάρσιες (Lisfranc) ή στις Μεσοτάρσιες αρθρώσεις (Chopart) 

    Ο ακρωτηριασμός τύπου Lisfranc (εικ. C) είναι ουσιαστικά απεξάρθρωση των 5 μεταταρσίων οστών, ενώ ο ακρωτηριασμός τύπου Chopart (εικ. D) είναι απεξάρθρωση των οστών του ταρσού. Από λειτουργική άποψη θεωρούνται αρκετά σοβαροί και οι δύο ακρωτηριασμοί, αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι:

- το πέλμα χάνει σχεδόν το 50% ή και περισσότερο της στηρικτικής του επιφάνειας 

- το κολόβωμα είναι συνήθως σε θέση υπτιασμού και ιπποποδίας λόγω της υπερίσχυσης των δυνατών γαστροκνήμιων μυών

- υπάρχει έλλειψη του φυσιολογικού πρηνισμού και υπτιασμού του πέλματος κατά τη βάδιση, καθώς και της ενεργής ώθησης για το επόμενο βήμα στην τελική φάση στήριξης

- το άκρο του κολοβώματος είναι υπερευαίσθητο λόγω της έλλειψης των μαλακών μορίων.

    Από προθετική/ορθωτική άποψη και οι δύο ακρωτηριασμοί προσεγγίζονται σχεδόν με τον ίδιο τρόπο. Η αποκατάσταση τους γίνεται με 1. μια ορθοπρόθεση, 2. μια πρόθεση ρητίνης με εσωτερική θήκη από πολυουρεθάνη ή 3. ένα κοσμητικό πέλμα σιλικόνης.

    Η επιλογή της ορθοπρόθεσης συνίσταται σε ασθενείς που έχουν την ικανότητα να χρησιμοποιήσουν την φτέρνα τους ως βασικό σημείο φόρτισης του σώματος. Επιτυγχάνει να καλύψει σε μεγάλο βαθμό τις λειτουργικές δυσκολίες του ακρωτηριασμένου πέλματος. Εξωτερικά κατασκευάζεται από ανθεκτικό και ελαφρύ πολυπροπυλένιο, ενώ εσωτερικά περιλαμβάνει μαλακή επένδυση αλλά και μαλακή επίστρωση από διαβητικό PORON, στις περιοχές κάτω από την φτέρνα και γύρω από το άκρο του κολοβώματος. Η επίστρωση αυτή κατανέμει ομοιόμορφα το φορτίο του σώματος σε όλο το μήκος της φτέρνας και αποτρέπει την φόρτιση του ευαίσθητου άκρου του κολοβώματος. Η σκληρή δύσκαμπτη κατασκευή της αποκαθιστεί το λειτουργικό ακρωτηριασμένο πέλμα, λειτουργώντας σαν μοχλός ώθησης του κολοβώματος προς την τελική φάση στήριξης και αποτρέποντας πελματιαίες φορτίσεις στο ευαίσθητο άκρο. Το πρόσθιο ακρωτηριασμένο μέρος του πέλματος, καλύπτεται από αφρώδες υλικό. Η εφαρμογή του θεωρείται αρκετά εύκολη, ακόμα και από αδύναμους γηριατρικούς ασθενείς, ενώ η συγκράτησή του επιτυγχάνεται με 3-4 αυτοκόλλητους ιμάντες. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι λόγω της υψομετρικής διαφοράς που δημιουργείται με το φυσιολογικό πέλμα, συνήθως προσθέτουμε ένα πάτο 5 χιλ. στο υπόδημα του φυσιολογικού πέλματος για να την καλύψουμε. 

    Η δεύτερη πιο διαδεδομένη και εξίσου λειτουργική λύση είναι η κατασκευή μιας πρόθεσης από ρητίνη και ανθρακονήματα. Η πρόθεση αυτή προτείνεται όταν ο ασθενής αδυνατεί να φορτίσει πολύ την φτέρνα του λόγω ευαισθησίας του κολοβώματος. Σε αυτή την περίπτωση κατασκευάζεται μια πρόθεση που επεκτείνεται μέχρι τον επιγονατιδικό τένοντα, με σκοπό να τον χρησιμοποιείσει ως βασικό σημείο φόρτισης του σώματος. Εσωτερικά περιλαμβάνει μαλακή θήκη πολυουρεθάνης που κατανέμει το φορτίο του βάρους ομοιόμορφα σε όλο το το μήκος του κολοβώματος. Η εξωτερική θήκη περιλαμβάνει παράθυρο στην οπίσθια ή στην έσω πλευρά της, που διευκολύνει την εισαγωγή της εσωτερικής θήκης με το κολόβωμα. Ένα πρόβλημα με την συγκεκριμένη κατασκευή είναι ο περιορισμός στην επιλογή προθετικού πέλματος, αφού η υπάρχουσα φτέρνα δημιουργεί υψομετρική διαφορά με το φυσιολογικό πέλμα. Σαν αποτέλεσμα πρέπει να επιλέξουμε προθετικό πέλμα με ελάχιστα χιλιοστά ύψους και να προσθέσουμε στο υπόδημα του φυσιολογικού πέλματος πάτο που αντισταθμίζει την υπάρχουσα υψομετρική διαφορά.  

     Σε αντίθεση με την ορθοπρόθεση και την πρόθεση ρητίνης, το πέλμα σιλικόνης δεν είναι τόσο λειτουργικό αλλά σίγουρα είναι πιο όμορφο αισθητικά. Καλύπτει εξ' ολοκλήρου το κολόβωμα, ενώ η εφαρμογή του επιτυγχάνεται πιο εύκολα χρησιμοποιώντας κάποιο λιπαντικό. Σκοπός του είναι να κατανέμει ομοιόμορφα το φορτίο του σώματος σε ολόκληρο το κολόβωμα, ενώ συγχρόνως σταθεροποιεί την φτέρνα, προσφέροντας έτσι άνεση και ισορροπία στον χρήστη. Εξωτερικά το πέλμα είναι ικανό να αντιγράψει σε πολύ μεγάλο βαθμό το χρώμα αλλά και τα χαρακτηριστικά του φυσιολογικού πέλματος.

    Η επιστήμη των προθετικών περιλαμβάνει τον σχεδιασμό, την κατασκευή και την εφαρμογή τεχνητών μελών σε ασθενείς που υπέστην ακρωτηριασμό στα κάτω ή στα άνω άκρα τους. Οι πιο συνηθισμένες αιτίες ακρωτηριασμών ενός μέλους οφείλονται σε γενετικές διαταραχές, τραυματισμούς, ασθένειες των αγγείων, διαβήτη ή καρκίνο.

    Τα τεχνητά μέλη κατασκευάζονται από τον προθετικό κατόπιν λήψεως γύψινου προπλάσματος από το κολόβωμα (ακρωτηριασμένο άκρο) του ασθενή και αποσκοπούν στην αποκατάσταση της λειτουργίας και της εμφάνισης που είχε το μέλος πριν ακρωτηριαστεί. Ο βαθμός επιτυχίας της αποκατάστασης αυτής επηρεάζεται από την περιοχή του ακρωτηριασμού, το μήκος του κολοβώματος, την ηλικία και την μυική δύναμη του ασθενή. Είναι ευθύνη του προθετικού να συλλέξει τις παραπάνω πληροφορίες και να κατασκευάσει ένα ανάλογο μέλος που θα καλύπτει τις ανάγκες του κάθε ασθενή ξεχωριστά. 

    Είναι γεγονός ότι η αναπαραγωγή της ανθρώπινης λειτουργίας των κάτω και άνω άκρων είναι μια πολύ σύνθετη διαδικασία. Χάρη στην εξέλιξη της τεχνολογίας όμως, είναι εφικτό πλέον να κατασκευάσουμε προθέσεις που αναπαράγουν σε μεγάλο βαθμό την λειτουργία των ανθρώπινων μελών και αρθρώσεων. Είναι σημαντικό όμως να τονισθεί, ότι η πιο σύνθετη και πιο εξελιγμένη τεχνολογία δεν είναι πάντοτε και η καλύτερη για όλους τους ασθενείς. Για παράδειγμα ένας αδύναμος γηριατρικός ασθενής με ακρωτηριασμό στον μηρό, θα επωφεληθεί από ένα ελαφρύ τεχνητό μέλος που του δίνει κυρίως σταθερότητα, στήριξη και δυνατότητα για βάδιση σε αργή ταχύτητα. Σε αντίθεση, ένας ενεργός και δυνατός μυικά ασθενής με τον ίδιο ακρωτηριασμό, απαιτεί ένα πιο σύνθετο και προηγμένο τεχνητό μέλος, που θα πλησιάζει στο έπακρο την φυσιολογική λειτουργία και εμφάνιση ενός μέλους και θα του δίνει την δυνατότητα να βαδίζει σε γρήγορες ταχύτητες.

    Για περισσότερες και πιο αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τα τεχνητά μέλη, κάντε κλικ στις παρακάτω κατηγορίες:

                                                 Ακρου ποδος                 Αστραγαλου                         Κνημης

                                              Μηρου & Γονατου                   Ισχιου                          Ανω ακρων