Η απεξάρθρωση ισχίου είναι η χειρουργική αφαίρεση ολόκληρου του κάτω άκρους από το επίπεδο του ισχιακής άρθρωσης. Η ημιπυελεκτομή είναι η χειρουργική αφαίρεση ολόκληρου του κάτω άκρους, καθώς και μέρους της πυέλου συμπεριλαμβανομένου και του ισχιακού κυρτώματος. Θεωρούνται και οι δύο αρκετά σπάνιοι ακρωτηριασμοί, ενώ η προθετική τους αποκατάσταση είναι αρκετά δύσκολη και απαιτητική. Οι συνήθεις αιτίες τους είναι οι όγκοι, τα ατυχήματα και οι σοβαρές λοιμώξεις.
Προθετική αποκατάσταση της απεξάρθρωσης ισχίου και της ημιπυελεκτομής
Παρόλο που οι ανατομικές διαφορές ανάμεσα στην απεξάρθρωση ισχίου και στην ημιπυελεκτομή είναι σημαντικές, η προθετική προσέγγιση είναι σχεδόν ίδια. Η βασική τους διαφορά είναι στο σχεδιασμό της θήκης, αλλά αυτό αναλύεται εκτεταμένα παρακάτω. Λόγω του πολύ υψηλού επιπέδου του ακρωτηριασμού, ο ασθενής έχει σημαντική δυσκολία στον έλεγχο και στην συγκράτηση της πρόθεσης. Είναι γεγονός ότι χρειάζεται να καταβάλει μεγάλη ενέργεια και εξάσκηση για να καταφέρει να βαδίζει ανεξάρτητος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να απαιτεί όσο το δυνατόν πιο ελαφριά πρόθεση, που θα του προσφέρει κυρίως σταθερότητα στις χαμηλές ταχύτητες βάδισης.
Μια τυπική ενδοσκελετική πρόθεση τύπου Modular κατασκευάζεται κατόπιν λήψης γύψινου προπλάσματος από την λεκάνη και το κολόβωμα του ασθενή και αποτελείται από 7 μέρη:
- την θήκη,
- την προθετική ισχιακή άρθρωση,
- τον σωλήνα ένωσης της ισχιακής άρθρωσης με το προθετικό γόνατο,
- το προθετικό γόνατο
- το σωλήνα ένωσης του γονάτου με το προθετικό πέλμα
- το προθετικό πέλμα και
- το κοσμητικό κάλυμμα
Θήκη
Η θήκη της πρόθεσης καλύπτει ολόκληρη την πύελο (λεκάνη) του ασθενή και κατασκευάζεται από ελαφρύ και εύκαμπτο θερμοπλαστικό υλικό, το οποίο καλύπτεται εξωτερικά από ένα σκληρό και ανθεκτικό κέλυφος κατασκευασμένο από ρητίνη. Σαν αποτέλεσμα η θήκη είναι ελαφριά, άνετη στα λαγόνια ακρολοφία (περιοχή συγκράτησης), και ανθεκτική.
Στην απεξάρθρωση ισχίου, η συγκράτησή της θήκης επιτυγχάνεται με πίεση πάνω από τα λαγόνια ακρολοφία της πυέλου. Στην ημιπυελεκτομή το ένα ακρολοφίο της πυέλου έχει ακρωτηριαστεί και η συγκράτηση της θήκης πραγματοποιείται με πίεση στην αντίπλευρη περιοχή και στα μαλακά μόρια του ακρωτηριασμένου κολοβώματος.
Στην απεξάρθρωση ισχίου επιδιώκουμε στήριξη του φορτίου του σώματος στο ισχιακό κύρτωμα της ακρωτηριασμένης πλευράς. Αντίθετα στην ημιπυελεκτομή, εξαιτίας της απουσίας του ισχιακού κυρτώματος στην ακρωτηριασμένη πλευρά, επιδιώκουμε στήριξη με υπογώνια έδρα στο αντίπλευρο ισχιακό κύρτωμα.
Η θήκη έχει πρόσθιο άνοιγμα για εύκολη εφαρμογή και ασφαλίζει με 2-3 ιμάντες.
Προθετική ισχιακή άρθρωση
Στην απεξάρθρωση ισχίου η ισχιακή άρθρωση τοποθετείται στο πρόσθιο κομμάτι της θήκης για να επιτρέπει στον ασθενή άνεση όταν κάθεται. Αντίθετα, στην ημιπυελεκτομή το ισχίο έχει ακρωτηριαστεί και σαν αποτέλεσμα υπάρχει χώρος για να μπορεί να τοποθετηθεί ακριβώς από κάτω από την θήκη χωρίς να ενοχλεί κατά την κάθιση. Η ισχιακή άρθρωση διατηρεί την σταθερότητά της κατά τη στατική φάση της βάδισης και κάμπτεται με τη βοήθεια ενός ελατηρίου στην αρχή της φάσης αιώρησης. Η κάμψη αυτή βοηθάει ώστε να μην τρίβεται το προθετικό πέλμα στο έδαφος.
Σήμερα η πιο εξελιγμένη ισχιακή άρθρωση θεωρείται η Helix 3D hip joint της γερμανικής εταιρείας Otto Bock. Η συγκεκριμένη πολυκεντρική άρθρωση χάρη στο προηγμένο υδραυλικό σύστημά της αντιγράφει σε μεγάλο βαθμό τις μηχανικές λειτουργίες της φυσιολογικής ισχιακής άρθρωσης και προσφέρει στον ασθενή μεγάλη σταθερότητα κατά τη φάση στήριξης και λιγότερη απώλεια ενέργειας κατά τη φάση αιώρησης.
Προθετικό γόνατο
Συνήθως στην απεξάρθρωση ισχίου ή στην ημιπυελεκτομή οι ασθενείς δεν έχουν την δυνατότητα και την απαιτούμενη ενέργεια, για να βαδίζουν σε γρήγορες ταχύτητες. Οι βασικές απαιτήσεις τους από το προθετικό γόνατο είναι το χαμηλό βάρος, η ανθεκτικότητα και το χαμηλό κόστος. Η σταθερότητα είναι φυσικά ένας ακόμα παράγοντας, αλλά αυτή επιτυγχάνεται στο μεγαλύτερο βαθμό από την σχεδίαση της πρόθεσης και την οπίσθια - σε σχέση με την ισχιακή άρθρωση - τοποθέτηση του γονάτου. Η τοποθέτηση αυτή έχει ως αποτέλεσμα η γραμμή αντίδρασης του εδάφους να περνάει μπροστά από το γόνατο, το οποίο διατηρείται σταθερό όσο το προθετικό πέλμα ακουμπάει το έδαφος.
Επίσης όπως στην απεξάρθρωση γονάτου έτσι και εδώ, πολλοί ασθενείς βρίσκουν ευεργετική την δυνατότητα των πολυκεντρικών γονάτων να κονταίνουν (λόγω της σχεδίασής τους) στην φάση αίωρησης της βάδισης και σαν αποτέλεσμα να μην τρίβεται το πέλμα στο έδαφος. Βέβαια λόγω του πιο αυξημένου βάρους τους, τα πολυκεντρικά γόνατα προτείνονται στους πιο δραστήριους και δυνατούς ασθενείς.
Προθετικό πέλμα
Όπως και στα προθετικά γόνατα έτσι και στα πέλματα οι απαιτήσεις των ασθενών επικεντρώνονται κυρίως στο χαμηλό βάρος και στην σταθερότητα που προσφέρουν. Το SACH foot είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα πέλματος με καλή απορρόφηση κραδασμών και πολύ ελαφρύ βάρος.
Κοσμητικό κάλυμμα
Οι προθέσεις απεξάρθρωσης ισχίου και ημιπυελεκτομής περιλαμβάνουν επίσης κοσμητικό αφρώδες κάλυμμα που διαμορφώνεται σύμφωνα με την ανατομία και την περιφέρεια του μηρού, της γάμπας και του αστραγάλου του αντίθετου μέλους. Σκοπός μας φυσικά είναι το προθετικό μέλος να είναι πανομοιότυπο με το φυσιολογικό. Τέλος, κοσμητικές κάλτσες από νάιλον ή σιλικόνη στο χρώμα του δέρματος του ασθενή, ολοκληρώνουν την όμορφη παρουσία του τεχνητού μέλους.
